Interview met een expert in taalseksismen

Tanja Mortelmans, een vrouw van veertig jaar, heeft Germaanse Talen Engels- Duits gestudeerd. Na haar studies doctoreerde ze aan de Universiteit van Antwerpen. Ze beoefent haar beroep als hoofddocent Duitse Taalkunde aan de universiteit van Antwerpen met veel plezier uit.

Wat zijn taalseksismen?

Taalseksismen zijn taaluitingen waarin een seksistische visie op mannen en/of vrouwen tot uitdrukking wordt gebracht. Het zijn dus niet enkel vrouwen waarom taalseksismen van toepassing zijn, bijvoorbeeld “ik ga naar de hoeren”. Hier verwijst de “ik” naar een mannelijk persoon.

Bestaan er vormen/onderverdelingen in taalseksismen?

Ja zeker, taalseksismen worden in drie grote groepen verdeeld.

1. In het enkelvoud overheerst altijd de mannelijke vorm. Dus: hij, zijn, hem. Met deze vorm wordt een vrouw dus weggeschreven uit een tekst.

2. Direct seksistisch taalgebruik. Dit wil zeggen dat personen die taal gebruiken, een seksistische visie hebben. Deze visie kan bewust of onbewust zijn.

3. Indirect seksistisch taalgebruik. Hier gaat het om de keuze van de informatie die men over vrouwen geeft of net weglaat.

Kom je taalseksismen vaak tegen in je leefwereld?

Minder vaak dan vroeger, maar toch … Bijvoorbeeld woord van het jaar 2010: tentsletje. Louter op vrouwen van toepassing, geen mannelijk equivalent. Beeld van seksueel promiscue vrouw als negatief.

Is er een verschil tussen taalseksismen en genderlinguïstiek?

Taalseksismen zijn fenomenen in de taal, genderlinguïstiek is de tak van de taalkunde die dit (onder meer) bestudeert.

Wat is het verschil tussen taalseksismen en sekseverschillen?

Sekseverschillen komen niet per se in de taal tot uiting, maar ook bijvoorbeeld in kledij en in het gedrag in het algemeen.

Hoe kan je onbedoelde taalseksismen vermijden?

Je kunt taalseksismen vermijden door consequent hij/zij te gebruiken, vormen in het meervoud of door een neutrale vorm te gebruiken. Bijvoorbeeld ‘poetsteam’ in plaats van ‘poetsvrouw’.

Worden vrouwen als minderwaardig, minder belangrijk beschouwd bij taalseksismen?

In de regel zijn het inderdaad de vrouwen die bij seksistisch taalgebruik het slachtoffer zijn.

Hebben taalseksismen een invloed op iemand zijn zelfbeeld?

Taalseksismen geven een traditionele stereotype visie op mannen en vrouwen door. In een maatschappij waarin dit zonder enige kritiek gebeurt, kan je ervan uitgaan dat dit inderdaad het zelfbeeld kan beïnvloeden.

Zijn taalseksismen volgens u in bepaalde situaties aanvaardbaar, of vindt u dat dit helemaal niet kan?

Ik vind dat we dit zoveel mogelijk moeten vermijden. Seksismen zijn discriminerend en dus daarom te vermijden. Dat betekent niet dat taalseksismen het ergste is wat er bestaat, maar ik kan er niet echt om lachen.

Kunnen taalseksismen zich ook uiten in non-verbaal gedrag? Waarom wel/niet?

Seksismen wel, maar taalseksismen volgens mij niet. Het hangt ervan af hoe je taalseksismen definieert. Als je het definieert als ‘talige fenomenen’ komen ze in de regel niet tot uiting in non-verbaal gedrag.

Zijn er volgens u voordelen en/of nadelen verbonden aan taalseksismen?

Ik zie absoluut geen voordelen aan taakseksismen. Een nadeel kan zijn dat de persoon zich gekwetst voelt wanneer hij besproken wordt met een taalseksisme.

Bedankt voor uw tijd mevrouw Mortelmans.